Tussen “nep” en “echt” bestond in het verleden een duidelijke scheiding. Dat gold vooral voor producten. Authentieke, eerlijke, houten bruincaféstoelen werden in Italië nagemaakt in zwart plastic; “echte” Dinkey Toys werden in China nagemaakt met allerlei plastic onderdeeltjes. Goedkoper, maar duidelijk onderscheiden. Het stond er veelal ook nog eens expliciet op: “Made in China” en dan wist je het helemaal zeker, want de namakers werden soms weer geïmiteerd door de echte producenten, om de concurrentie vol te kunnen houden. Hoewel er vervaging optrad, was het voor iedereen vrij duidelijk wat het verschil was tussen “echt” en “nep”.

Maar dat wordt ingrijpend anders als het om internetfilmpjes gaat die mensen klonen: “ we leven straks in een wereld van “post-reality” , waarin echt niet van nep te onderscheiden is.”  Aan het woord is Jarno Duursma, deepfake-deskundige, in het Dagblad van het Noorden van vandaag ( p. 32-33).

De computer leert zelf de kloon, die met software is aangemaakt, om nieuwe video’s, afbeeldingen, tekst, of geluid te genereren op basis van een grote hoeveelheid informatie in de vorm gegoten van algoritmen. Er zit een enge kant aan: “ Deepfakes geven ruim baan aan oplichters, die zich voor kunnen doen als iemand anders om geld af te troggelen, aan het creëren van nepporno, waar iemands naam mee kan worden beschadigd, of zelfs het beïnvloeden van politiek door een gedeepfakete president gekke uitspraken te laten doen.”  Oplichters komen niet meer langs de deur; porno was al nepliefde, maar wordt nu dubbelnep en je weet niet meer, of Trump werkelijk de vreselijkste uitspraken doet, of dat hij gedeepfaket is geworden.

Gekke uitspraken blijven natuurlijk gekke uitspraken. Als de coronadoden in de VS in de honderdduizenden lopen en de ziekenhuiscapaciteit niet voldoende meer is als gevolg van het groeiende aantal besmettingen, blijft het natuurlijk gek, als Trump, of wie dan ook, dat bagatelliseert, of in twijfel trekt. Gelukkig herkennen de meeste mensen gekke uitspraken nog wel, maar we weten straks niet meer wie die uitspraken heeft bedacht en door wie ze werkelijk zijn uitgesproken. Tot nu toe konden we gekke uitspraken nog koppelen aan een narcistische leugenaar, maar straks horen we die wellicht uit de mond van iemand, waarvan we het niet hadden verwacht, die we daar te integer voor hadden ingeschat. Nep wordt echt en daardoor wordt echt gemakkelijk tot nep verklaard. Iedereen hanteert straks op die manier zijn eigen waarheid. Of was dat altijd al zo?