Zo rond Kerst en Nieuwjaar doen de kranten ons allerlei suggesties aan de hand, die we in het vervolg beter kunnen doen. Beter dan we gewend waren te doen. Tegenover de ik-cultuur van de laatste decennia doet Rutger Schimmelpenninck in De Volkskrant ons de suggestie om meer te generaliseren. Weg van het ik-denken levert bij hem een pleidooi op voor meer generalisaties.

We generaliseren natuurlijk al bij het leven. Nog maar heel kort geleden ging De Volkskrant uitgebreid in op het begrip “volksaard”, dat lange tijd uit de mode was, vanwege associaties met het bruine naziverleden, maar in onderzoek en wetenschap een soort come back beleeft. We lijken een soort heimwee naar nationale noties en karaktertrekken te hebben. Mentaliteit en gedrag worden in overzichtelijke porties langs bestaande landsgrenzen getrokken. Het gevoelde heimwee kan reëel zijn, maar die lijkt toch vooral gericht op een gedroomde (nationale, of regionale) identiteit, dan wat er ooit in de werkelijkheid is geweest.

Volksaard is een generalisatie, die aan de verscheidenheid van mensen op aarde een schijnoverzichtelijkheid biedt, maar die niet bestaat en ook nooit bestaan heeft. De uitzonderingen op de regel zijn zo talrijk, dat de regel onzichtbaar is geworden en daarmee onwerkbaar. Tegenover ik-denken kun je beter wij-denken zetten. Wat is goed voor het algemeen belang; wanneer is het algemeen belang in het geding tegenover het individuele belang? Het is te bestuderen en te onderzoeken, hoe deze processen verlopen in de politiek en op andere beslissingsechelons. Generaliseren doen we al sinds mensenheugenis, maar een pleidooi om dat nog meer te doen, slaat door naar het andere uiterste. Ik zou eerder pleiten voor meer nuance, alvorens tot verregaande besluiten te komen. Een open deur van jewelste, maar ik schrijf dan ook niet in De Volkskrant. In de nuance weegt het idee van toekomstige ontwikkelingen en generaties mee, wat in het waan-van-de-dag-denken achter de horizon is verdwenen. In die waan leven betekent, dat de toekomst een afvoerputje, een vuilnisberg, is voor de problemen van vandaag. Milieu en klimaat is voor anderen, niet voor ons. Na ons de zondvloed!